De afgelopen weken dook ik iedere kringloopwinkel of antiekzaak die ik tegenkwam binnen, op zoek naar een bordenstandaard. Het sierbord ter herinnering aan de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898 dat ik uit historische belangstelling had gekocht, verdiende immers een mooi plekje in mijn nieuwe huis. In een wat stoffig zaakje in Arnhem had ik eindelijk prijs. De eigenaar dook in een donkere kast, en na wat graafwerk plaatste hij trots zijn buit op de toonbank. Een hele schoenendoos vol! Hij was zo blij dat iemand ernaar vroeg: ‘ze worden namelijk bijna niet meer verkocht, mevrouw’. Dat zette me aan het denken. Klaarblijkelijk was het neerzetten van een sierbord echt niet meer van deze tijd. Wanneer zijn we daarmee eigenlijk mee gestopt? En welke betekenis zouden de oorspronkelijke eigenaars aan hun bord hebben gehecht?

Oranjemerchandising kent een lange traditie. Al in de zeventiende eeuw verkochten handelaren tabakspijpen en bordjes waarop de stadhouders stonden afgebeeld. Nieuw in de negentiende eeuw was de schaalvergroting. Harde cijfers hebben we niet, maar het aanbod van Oranjeproducten lijkt rond 1900 vele malen breder te zijn geworden. Dat heeft niet alleen te maken met een toenemende populariteit van het koningshuis, maar past ook in de opkomst van een nieuwe consumptiecultuur. Je bent niet alleen aanhanger van het koningshuis, maar koopt bovendien deze vaderlandslievende identiteit. Deze ontwikkeling was overigens niet typisch Nederlands. Bijvoorbeeld Groot-Brittannië kende in dezelfde periode rond de figuur van koningin Victoria een vergelijkbare merchandisingsindustrie.......