Ik ben nu een aantal weken bezig met mijn onderzoek naar taalnormen in de Leidse universitaire archieven. Ik heb een flink aantal brieven en andere documenten doorgelezen, tot dusverre voor de periode 1575-1730. In die documenten kom ik geregeld onbekende woorden tegen, niet zelden duidelijk van Franse komaf: woorden als suppliant, contremineren, elargeren, apparentelijk en debvoir (ik schreef het al eerder: in de blinde paniek over het Engels vergeten mensen vaak hoe ontzettend veel Frans er in het Nederlands was en is). Maar dat terzijde. Eén woord in het bijzonder viel me op, in onderstaande passage:

"En, eylaci! de droevige ervarentheyt van opgeresene twisten, onlusten, verdeeltheden, scheuringen, verbijsteringen, die uyt desen opheff van soo vele ongehoorde nieuwicheden reede sijn voortgekomen"

Het gaat om eylaci. Het lijkt duidelijk dat het hier om een vorm van helaas gaat, maar wat is dit voor vorm, en wat doet die in deze tekst?

Tussenwerpsels
Het bovenstaande fragment komt uit een brief van de classis (een vergadering van een aantal nabijgelegen protestante kerken) van Zuid-Beveland. Ik heb nog één andere dergelijke brief (zie bijlage 857 en 858 hier) in mijn materiaal. Wat opvalt is dat deze brieven uit een andere retorische traditie lijken te komen dan het andere materiaal in de archieven. Dat blijkt o.a. uit het feit dat de teksten tussenwerpselen bevatten. Die woordsoort komt eigenlijk nauwelijks voor in geschreven teksten, maar in de twee brieven van de classis vind ik vier gevallen:

1. Och! mochte dit gevaerlike quaet eer 't als een kancker verder in-eet in sijn beginselen gesteuyt worden
2. Och! dat de grote God, die d'herten in de hant heeft,
3. Ja, dat U.U. Ed.Ed. oock gelijcke sorge voorder gelieven te dragen
4. En, eylaci! de droevige ervarentheyt van opgeresene twisten, onlusten, verdeeltheden, scheuringen, verbijsteringen......