Zou de Minister van Financiën Max Havelaar hebben gelezen? Of zouden de staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen aan dit beroemde boek uit 1860 gedacht hebben, toen ze afgelopen dinsdag aangifte deden tegen (delen van) de Belastingdienst wegens discriminatie en knevelarij?

‘Knevelarij’ is een van de voornaamste aanklachten in Max Havelaar, het boek dat in 2002 door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde op nr. 1 van hun Canon werd geplaatst. De schrijver Multatuli, alias Eduard Douwes Dekker, werd in februari precies 200 jaar geleden geboren, wat dit jaar uitgebreid wordt gevierd.

Toch doken de afgelopen dagen her en der duidingen op van dit ‘ouderwets’ (NPO) of ‘oubollig’ genoemde misdrijf. Het advies van extern deskundige mr. Biemond kwam voorbij, die onderzoek deed naar de fraudezaak bij de afdeling Toeslagen en andere fiscale ‘Managementteams’. Het ministerie haastte zich de pers te verzekeren dat er vooralsnog geen personen worden vervolgd, alleen de Belastingdienst zelf, maar dat er wel ‘passende maatregelen’ worden genomen. Alsof er bij de Belastingdienst geen mensen werken.

De staatssecretarissen benadrukten niet wat het advies van extern deskundige Biemond heel duidelijk maakt, namelijk dat ze eenvoudigweg de plicht hadden aangifte te doen tegen de eigen ambtenaren. Dit staat in artikel 162 lid 1 a van het Wetboek van Strafvordering. Een ambtenaar die ‘kennis krijgt’ van een ambtsmisdrijf moet dit aangeven bij het OM, onverwijld ook nog. Volgens Biemond brengt art. 162 lid 1 Sv tot uitdrukking ‘dat op ambtenaren een bijzondere verantwoordelijkheid rust ten aanzien van de waarborging van de integriteit van de overheid en haar organen’.

Het Ministerie had dus geen keuze, het moest wel. Oubolligheid of niet.......