Het is geen boek als andere boeken, maar toch een vertaling als alle andere vertalingen. Mein Kampf verschijnt bij uitgeverij Prometheus in mijn vertaling. Dr. Willem Melching, onder meer de auteur van een voortreffelijke Hitler-biografie, verzorgt toelichtingen en noten. Een van zijn taken bleek Hitler op de vingers tikken, op onwaarheden en tegenspraak wijzen. Mijn taak was Hitler zonder meer laten spreken, te vertalen wat er staat, als middelaar zonder mening. Dezelfde taak als bij andere beroemde ‘politieke’ boeken die ik heb vertaald, Plato’s befaamde werken Het bestel en Wetten.
Het zou interessant zijn ze naast elkaar te leggen, de ideale staat volgens Hitler en de ideale staat volgens Plato, om vervolgens de onbehaaglijke vraag te beantwoorden in wiens theoretische staat je in de praktijk het liefst zou leven. Als schrijvers zijn ze onvergelijkbaar: we lezen Mein Kampf vooral omdat Hitler zijn gedachten, en dan uitgerekend zijn schrikbarendste gedachten, heeft waargemaakt. Je kunt van alles over hem zeggen, maar zijn daden strookten met zijn woorden. Net als Plato geloofde hij meer in het gesproken woord (Plato in de vorm van de dialoog, hij in de vorm van de toespraak, een veelzeggend verschil), dan in geschreven tekst, maar hij heeft toch een eigen schrijfstijl. Een stijl van ademloze haast, zie de talloze foutjes en de veelvuldige afkortingen. Een heftige stijl, hij is een kampioen van cursiveringen en vet gedrukte woorden. Hij zet veel tussen aanhalingstekens, vaak een signaal van spot. Zijn boosaardigste spot geldt misschien, ook daarin nadert hij Plato, het parlementaire denken.
Mein Kampf is een zéér ongelijk boek. Hitler schrijft over de kleinste dingen, hoe hij ’s morgens vroeg de muizen voert, en over de grootse dingen, wereldpolitiek. Hij betoont zich daarin verrassend diplomatiek. Hij wil heel veel aan Engeland toegeven, in ruil voor een bondgenootschap. Zuid-Tirol? Italië mag het ondanks de grote groep Duitstaligen gewoon houden. Absoluut onverzoenlijk is hij in zijn Jodenhaat, hij geeft de Joden van álles de schuld, van het kapitalisme én van het communisme, in zijn verwarde en verwarrende visie één samenhangend complot. Hitler stemde er, na enig tegenstribbelen, mee in dat voor een vroege Arabische vertaling Mein Kampf met het oog op plaatselijke gevoeligheden hier en daar werd aangepast. De kwalijke man en zijn kwalijke boek blijven in de Arabische wereld populair, niet onbegrijpelijk als je ziet hoe men sinds het begin van de islam joden zag.
Antisemitisme, u en ik willen er niet van worden beschuldigd. Maar in het Nederlandse parlement zit minstens één partij, DENK, die haar antisemitisme nauwelijks verhult. Volksvertegenwoordiger Öztürk zei (volgens de handelingen van de Tweede Kamer, 28 september 2017) bijvoorbeeld: ‘Aan de andere kant proberen we hier de lange arm van Israël en de joden eruit te hangen in de Kamer.’ De premier van Maleisië, Mahathir Mohamad, openlijk trots op zijn antisemitisme, kwam met een sluwe redenering: ‘Anti-Semitic is a term that is invented to prevent people from criticizing the Jews for doing wrong things.’ Wat zit er achter alle gemakkelijke en luidruchtige Israël-kritiek, ook zo vaak in Nederland te horen? Wanneer mensen, mensen die beter zouden moeten weten, op deze toer gaan, kom ik met het weerwoord: ‘En de Turkse bezetting van Noord-Cyprus, EU-gebied?’ Nooit komt er meer terug dan een glazige blik, waarin ik de spoken van het antisemitisme zie schemeren. Hitler was geen eenzame gek en zijn boek is geen dode geschiedenis. Ik weet als vertaler maar al te goed wat er staat. Bitter genoeg is de strijd uit Mein Kampf nog lang niet gestreden.