De laatste jaren duikt er nog af en toe eentje op, een ‘vergeten’ of ‘onbekende’ Soldaat van Oranje. Kennelijk raakt in Nederland niets zo snel in de vergetelheid als heldendom. Prins Bernhard voorzag dit al, want in het voorwoord van Neerlands beroemdste verzetsepos, Soldaat van Oranje, schreef hij: “zo spreekt de titel Soldaat van Oranje voor iedereen die in de oorlog Nederland naar beste weten heeft gediend”. Dat de eretitel vooral aan de auteur Erik Hazelhoff Roelfzema bleef kleven, had toen nog niemand voorzien. De gelijknamige film uit 1977 en 30 jaar later de uitzonderlijk succesvolle musical maakten van Erik een figuur van mythische proporties, haast losgezongen van de werkelijke gebeurtenissen die hem die faam bezorgden.
In welingelichte kringen speelde echter in de jaren ’70 al een discussie over de vraag wie de ‘ware’ Soldaat van Oranje was. Was dat niet een zekere Peter Tazelaar, een wat obscure geheimagent en vrouwenverslinder? Peter Tazelaar, geboren op 5 mei 1920 in Fort de Kock op Sumatra, drager van de Militaire Willemsorde, was in 1970, toen de eerste versie van Soldaat van Oranje onder de minder catchy titel Het hol van de ratelslang verscheen, een schuwe, uitgerangeerde veeldrinker. Vier huwelijken, een zwervend bestaan en een schimmige carrière als CIA-agent verder had hij een soort rust gevonden in een Zuid-Franse badplaats. Het succes van Soldaat van Oranje sleurde hem daar keihard uit: enerzijds deden de makers van de film een beroep op zijn herinneringen – Jeroen Krabbé die het personage speelt dat deels op Peter Tazelaar gebaseerd is, interviewde hem – anderzijds tekenden zijn jaargenoten van het Koninklijk Instituut voor de Marine protest aan tegen het feit dat Erik met de eer dreigde te gaan strijken. Ze vonden Peter veel te bescheiden en stimuleerden hem om zijn verhaal op te laten tekenen. Of het verlegenheid was of rebellie, Peter liet tijdens de première van de film in het Amsterdamse Tuschinkski-theater de rode loper links liggen en liep door naar een café. Het boek over zijn oorlogservaringen verscheen pas in 2009, zestien jaar na zijn dood.
De laatste jaren zijn de zogenaamde Engelandvaarders steeds meer in de belangstelling komen te staan, wat voor een groot deel op het conto komt van het Soldaat van Oranje-epos. De inspirerende verhalen over jonge mannen die zich niet neerleggen bij de bezetting en de strijd willen voorzetten vanuit het vrije Engeland, spreken enorm tot de verbeelding. Het zijn dan ook stuk voor stuk spannende avonturen die bol staan van moed en doorzettingsvermogen. Er is de laatste jaren ook veel meer wetenschappelijk onderzoek gedaan: wie waren die Engelandvaarders, welke routes namen ze etc. Wat in het oog springt is dat veel van hen een Indische achtergrond hadden, dat wil zeggen: geboren in een Nederlands koloniaal gezin, dan wel deels of geheel van Indonesische bloede. Voor de hoofdrolspelers in Soldaat van Oranje gold dat eerste voor bijna allemaal: Erik Hazelhoff Roelfzema, Chris Krediet, Bob van der Stok, Peter Tazelaar. Een curieus gegeven dat nadere aandacht verdient. Tevens valt op dat dit viertal inspiratiebron was voor drie filmklassiekers: Soldaat van Oranje, Goldfinger en The Great Escape…
Het leven van Peter Tazelaar is 14 juni a.s. onderwerp van een voordracht door Victor Laurentius tijdens de Lezingenmiddag van Indische Letteren. In hoeverre speelde Peters Indische achtergrond een rol in zijn oorlogsbelevenissen? En hoe onderging hij de dekolonisatie. Daarnaast wordt ingegaan op de literaire uitbeelding van Peter als personage in het boek Soldaat van Oranje.