In de collecties van de UB Leiden is het oudste literaire vrouwengenootschap in Nederland ontdekt. Het genootschap Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart, waarvan het bestaan geheel onbekend was, werd in 1782 opgericht door dichteres Anna van der Aar de Sterke. De ontdekking werd gedaan door Evi Dijcks, nu derdejaars student Nederlandse Taal en Cultuur, tijdens haar onderzoek naar twee handschriften met gedichten van Anna van der Aar de Sterke. Tot nu toe waren alleen literaire vrouwengenootschappen uit de negentiende eeuw bekend. Door de ontdekking kan de emancipatie van deze gezelschappen aanmerkelijk worden vervroegd en kan de literatuurgeschiedenis worden aangescherpt.

Twee handschriften

De twee handschriften waarin het genootschap Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart werd ontdekt, maken deel uit van de collectie van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde die door de UB Leiden wordt beheerd. De handschriften zijn netversies van voornamelijk gelegenheidsgedichten die Anna van der Aar de Sterke tussen 1764 en 1824 heeft geschreven. De twee handschriften (LTK2098 en LTK2022) bevatten circa 300 bladzijden met ongeveer 180 gedichten, die door Anna van der Aar de Sterke persoonlijk in het net zijn geschreven en op chronologische volgorde zijn gebundeld.

Dichtgenootschap

Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart is in oktober 1782 in Delft opgericht in het huis van dichteres Anna van der Aar de Sterke. Vrouwen mochten voor die tijd alleen honorair lid worden van de overwegend mannelijke genootschappen en werden uitgesloten van actieve en vooral publieke deelname, omdat dit in deze periode niet passend werd geacht voor vrouwelijke dichters. Om die reden richtte Van der Aar een eigen genootschap op. Dit eerste vrouwelijke dichtgenootschap had een sterk vriendschappelijk en persoonlijk karakter. Hiernaast lag een grote nadruk op Horatius’ opvatting om het nuttige met het aangename te combineren, waarmee Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart de grotere, geïnstitutionaliseerde genootschappen van de achttiende eeuw imiteerde.
De bijeenkomsten van het genootschap vonden wekelijks plaats op zaterdagen, waarbij de leden de mogelijkheid hadden om zelfgeschreven poëzie voor te dragen. In het leiden van de bijeenkomsten lijkt Anna van der Aar de Sterke een belangrijk aandeel te hebben gehad. Het is waarschijnlijk dat de bijeenkomsten van Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart niet op één vaste locatie, maar elke week bij een ander lid plaatsvonden. Het gezelschap bestond uit tenminste veertien vrouwen van wie we kunnen aannemen dat ze een vriendschappelijke relatie hadden met Anna van der Aar de Sterke, al voordat ze lid werden. Een groot deel van de vrouwen is bij het genootschap terechtgekomen via familieleden met een lidmaatschap. De bijeenkomsten van Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart hadden hierdoor, veel meer dan bij de grote geïnstitutionaliseerde genootschappen, een sterk persoonlijk karakter.

De poëzie

De poëzie die binnen Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart werd geschreven, bestond veelal uit metapoëzie en gelegenheidsdichten. Daarnaast was het achttiende-eeuwse vriendschapsideaal een belangrijk thema. De vorm van haar poëzie zette Anna van der Aar de Sterke bovendien in om onderscheid te maken tussen alledaagse gebeurtenissen en speciale gelegenheden.

Anna van der Aar de Sterke

Dichteres Anna van der Aar de Sterke werd in 1755 in Leiden geboren en overleed in 1831 in Delft. Inspiratie voor de organisatie van Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart deed Anna van der Aar de Sterke zeer waarschijnlijk op bij de grote genootschappen van haar tijd. Gezien haar status van jonkvrouw, zal Van der Aar een degelijke opleiding hebben genoten die haar in staat stelde om al op negentienjarige leeftijd honorair lid te worden van het bekende Leidse dichtgenootschap Kunst Wordt Door Arbeid Verkreegen. Daarnaast was de dichteres honorair lid van nog drie andere genootschappen in Den Haag en Rotterdam. Deze lidmaatschappen kreeg ze bovendien al aangeboden vóór haar huwelijk met Maximiliaan ’s-Gravesande in 1775. Dit betekent dat ze die gunstige positie niet te danken had aan haar echtgenoot, wat vaker wel dan niet het geval was bij vrouwelijke genootschapsleden in de achttiende eeuw. Na de huwelijksvoltrekking verhuisde Anna van der Aar naar Delft, waar Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart uiteindelijk is opgericht.

Voordrachten op Wereldvrouwendag

Gedichten zijn niet alleen van belang voor onderzoek en onderwijs, maar zijn vooral om van te genieten. Op maandag 8 maart, op Wereldvrouwendag, worden door student en ontdekker Evi Dijcks acht gedichten van Anna van der Aar de Sterke online voorgedragen. De gedichten zijn een persoonlijke keuze van Evi Dijcks en geven een boeiend inkijkje in de dichterlijke onderwerpen die eind achttiende en begin negentiende eeuw leefden. Elk uur zal Evi via social media van de UB Leiden een gedicht van haar keuze toelichten en aansluitend voordragen. De eerste voordracht begint ’s morgens om 10.00 uur en de laatste voordracht wordt om 17.00 gehouden.