Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over De onderkant van Anna Enquist:

Anna Enquist is sinds haar dichterlijk debuut uit 1991 altijd overduidelijk geweest. Ook in bundel nummer tien, De onderkant, ligt het er allemaal dik bovenop. ‘Verval’ heet de eerste afdeling. Die opent met een reeks ‘Teloorgang’. Geen verrassing dus dat het onderwerp van de schrijfster – jaargang 1945 – de ouderdom is, de tijd om te stoppen met wat ze ook weer zonder omwegen ‘dat bloemrijke gelul’ noemt. De zintuigen slijten, of zoals zij het met een ietwat lukraak enjambement formuleert: ‘Ze zullen je toenemend laten stikken, een/ voor een.’ Minder goede ogen: ‘ter hoogte van de hoornvliezen een tremolo’. De neus ‘die er het eerste bij is – wiegschimmel,/ moedermelk – is ook het eerste uitgepraat’. Op een kwade dag kunnen we allemaal over dat uitpraten meepraten.

Alleen is er, grote troost, ‘een schatkamer,/ daarbinnen’. De dichteres beschikt nog altijd over haar innerlijke ogen, haar innerlijke geurenarsenaal en vooral haar innerlijke oren die toegang bieden tot ‘het eindeloze lied dat in jou klinkt’. Muziek is, als altijd bij Anna Enquist, een belangrijk onderwerp. Deze keer is het vooral doodsmuziek, verheven genoeg. Maar ze laat ook de andere kant van de ouderdom zien, het grote mopperen over kleine dingen, bijvoorbeeld over de kassamevrouw die het waagt fijne dag, fijne avond, fijn weekend te zeggen.

In het gedicht ‘Paniek’ gaat het over het bejaardenleed dat computer heet: ‘Ze zetten je klem met hun inlogcodes,/ hun wachtwoorden’. Oude vrouw in nieuwe tijd, slachtoffer van ‘de volgenden, de komenden./ Ze zijn de dreigers die je naar de afvoer/ duwen. Ze hebben het grootste gelijk’. Gedichten richting afvoer. Ze zegt het in allerlei toonaarden, meestal wat minder cru: ‘Hier is de laatste haven’.

Een bundel lang afscheid nemen. In het slotgedicht, het slotgedicht van dit boek en misschien van haar hele oeuvre, vraagt ze zich af wat ze met haar vijfhonderd gedichten en tien bundels wilde. ‘De onderkant. Die is eng en wreed. Onthutsende gedachten. Die moeten op papier’. Maar dan wel op de Anna Enquist-manier: overduidelijk.

Mario Molegraaf

De onderkant, Uitgeverij De Arbeiderspers, paperback, 64 pag., € 19,99
ISBN: 9789029553834