gepubliceerd op 30 januari 2025
Poëzie van nu 108: ‘Kneedwezens’ van Judith Herzberg

 

Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Kneedwezens van Judith Herzberg:

Ik herken de verwarring waarover Judith Herzberg (1934) het heeft in een gedicht in haar nieuwe bundel Kneedwezens. Het gaat (in regels die ook over het papier lijken te dwarrelen) over een door de lucht dwarrelend ding ‘dat onderweg/ nog steeds niet weet/ te willen worden/ vlinder of blad’. Als ik zekerheid heb over wat ik daar tussen de takjes zie, denk ik: ha, heerlijk, een fladderende vlinder. Of meestal: och, het is maar een dwarrelend blad. Judith Herzberg maakt geen onderscheid, vlinder en blad zijn haar even lief. Je kunt het gedicht ‘In de lucht’ daarom opvatten als haar persoonlijke poëtica: elke dichterlijke dwarreling is even waardevol, je hebt in de poëzie geen voldoendes en onvoldoendes. Zodoende staan ze in haar werk naast elkaar: invallen die de lezer raken en uitspraken die je koud laten, hoogtepunten en inzinkingen.

Judith Herzberg blijkt ook in Kneedwezens weer alles tussen dichter van faam en Zangeres zonder Naam. Tussen mompelende mopperaar (bijvoorbeeld over modern taalgebruik) en originele observator (bijvoorbeeld van mussen). In Merg, een kameropera van haar uit 1986, zegt iemand: ‘Hoe wil je leven, dat is de vraag’. Die vraag hoor je ook voortdurend tussen de regels van deze bundel. Er komt nooit een stellig antwoord, en wie weet is juist dat het antwoord. Het is tasten en zoeken in een gedicht als ‘Beweringen’ met 23 beweringen die dienen als een soort bezweringen.

Altijd twijfel en nooit weten, dat idee over het leven past ze ook op de letteren toe. Vandaar de voor anderen ongelijke kwaliteit. Goed of slecht, het maakt haar niet uit. In Kneedwezens neemt ze zelfs een aantal van haar oudste gedichten op, opgediept uit tijdschriften van ruim zestig jaar terug. Andere dichters zouden dan gaan schrappen en sleutelen, maar verbeteren kan volgens haar poëtica niet. Dus duikt deze oude poëzie onbewerkt op tussen recente teksten. En een knappe lezer die verschillen ziet, want Herzberg is in al die tijd helemaal Herzberg gebleven. De dichter die dwarrelt. Zien we vlinder of blad?

Mario Molegraaf

Kneedwezens, Uitgeverij De Harmonie, paperback, 48 pag., € 21,90
ISBN: 9789463362139