Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over de man die blauw werd van Erik Jan Harmens:

‘Jullie leven/ in een vissenkom/ halen zuurstof/ uit het water,’ schrijft Erik Jan Harmens in de man die blauw werd over zijn medemensen. Zelf is hij niet zo’n vis in het water, hij hapt buiten de kom naar adem. Of zoals hij het zonder klinkers maar des te sprekender in deze dichtbundel uitdrukt: ‘z vk/ krg k/ gn lcht’. Hij krijgt geen lucht buiten de vissenkom. Kon hij er maar in, kon hij maar veranderen ‘in een man, mak als fak/ die met de meanderende meute/ kan meemeanderen’.

Hij dicht over ‘het a-woord dat als een nylonkoord/ de vrije doortocht van m’n ademh verstoort’. De dichter, toen 49 jaar, kreeg in 2019 te horen dat hij aan autisme lijdt. In dit boek schrijft hij over ‘het label van m’n diagnose’, over ‘een pil die ik slik’ en zelfs over ‘een budget/ dat ik krijg als ik een zielig genoeg gezicht opzet’. Ofwel: ‘m’n hersenhel wordt businessmodel’. Diagnose, medicijn, budget, maar vooral heerst nog altijd de poëzie in het bestaan van Harmens. Poëzie die misschien geen riant budget oplevert, maar een ideaal medicijn lijkt te zijn en de gelegenheid biedt om de meest precieze, meest gedetailleerde, meest genuanceerde diagnose te stellen.

Gedichten voor de dichter, maar gelukkig ook gedichten voor het publiek. Harmens is zelf niet bestand tegen geluid, al het geluid in de supermarkt bijvoorbeeld: ‘de altijd op de voorgrond achtergrondmuziek/ het prijszeikconsumentengemiep/ het helse handscangebliep’ en zelfs ‘het terugzetten: kloenk/ van het ene kutkarretje in het andere’. Toch produceert hij zelf, net als in de dagen van zijn vroegste bundels, luidruchtige poëzie. Humor met heiblok: ‘soms denk ik tijdens het neuken/ ineens aan de omzetbelasting’.
Niet bestand zijn tegen de wereld, maar toch op zoek naar de wereld, met deze gedichten als een gammele brug boven een onpeilbare afgrond. Een bericht van de andere kant van het glas van de vissenkom: ‘ik was blij/ met wie ik was/ tot ik wist/ wie ik ben’. Even persoonlijk als het portret op het omslag. Poëzie als noodkreet en nooduitgang.

Mario Molegraaf

de man die blauw werd, Thomas Rap, paperback, 120 pag., € 22,99
ISBN: 9789400408906