Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Wij waren onder de betovering van Ramsey Nasr:

Al ruim een eeuw zoeken onze dichters naar woorden om het wonder van Vincent van Gogh te vangen. Met wendingen als ‘diepbewogen dichter/ die de zware dingen van buiten licht schiep,/ herschiep als de kompleet blauwe lucht,’ eerde Paul van Ostaijen in 1917 in een reeks gedichten de ‘zuiderzonminnaar’. De pogingen van de dichters die na hem kwamen, klinken al even machteloos. Daarom was het een goed idee van Ramsey Nasr eenvoudig de woorden te lenen van Vincent van Gogh zelf, niet alleen als schilder, maar ook als schrijver een uitblinker. Zijn brieven, vooral zijn brieven aan zijn broer en beschermer Theo (‘mon cher frère’), behoren tot de top van de autobiografische literatuur.

Een aanzienlijk deel ervan is niet in het Nederlands, maar in levendig Frans geschreven. Een probleem dat Ramsey Nasr in Wij waren onder de betovering, het poëzieweekgeschenk van 2022, soepel oplost. Vincent van Gogh schrijft bij hem in het oudhollands met hier en daar een vleugje Frans: ‘ik bestudeer de natuur om geen gekke dingen te doen/ raisonable te blijven’. Natuurlijk zijn er uitstapjes naar het Zuiden: ‘de middellandse zee heeft een kleur als (…) makrelen’. En bespiegelingen als: ‘ik had het gevoel dat gij/ er net als ik onder leed om te zien/ hoe uw jeugd in rook opgaat’.

Citaten uit de brieven van de schilder, volgens Nasrs verantwoording ‘ingedikt en herschikt tot poëzie’. Maar wiens poëzie en wat voor poëzie? De woorden zijn dus afkomstig van Van Gogh, het handige plakken en knippen danken we aan Nasr. Lezenswaardig genoeg, en op een andere manier dan je verwacht toch beantwoordend aan diens criterium voor poëzie: ‘om te loeien dat het pijn doet/ deze heimwee stuk te knijpen, leeg te lopen zonder bloed.’ Regels die te vinden zijn in de vorige uitgave van deze auteur, een keuze uit zijn gedichten Nasr compacter. Het nieuwe bundeltje had een vergelijkbare titel kunnen krijgen, Vincent bekort. In deze tien gedichten is heel Van Goghs correspondentie, heel zijn existentie vanaf Zundert 1853 tot en met Auvers sur Oise 1890 samengebald.

Mario Molegraaf

Wij waren onder de betovering krijgt u gratis bij besteding van minimaal €12,50 aan poëzie tijdens de poëzieweek 2022 (27 jan – 2 feb) bij deelnemende boekhandels.