gepubliceerd op 29 november 2019
Schooleditie ‘De stille plantage’ van Albert Helman

Deze maand verscheen een schooleditie van de eerste historische roman over de slavernij in het Nederlands: De stille plantage van Albert Helman. Het is de eerste editie van een postkoloniale tekst in de reeks Tekst in context, die zich richt op de hogere klassen van Havo en VWO. Daarmee doet Helman zijn intrede naast Hooft, Vondel, Bredero, Hildebrand en andere klassieken uit de Nederlandstalige literatuur.

Toen de roman verscheen, speelde de slavernij geen rol in de Nederlandse literatuur. Multatuli had met zijn Max Havelaar (1860) wel de uitbuiting van de kleine Javaanse landbouwers aan de orde gesteld, maar het koloniale stelsel op zich verwierp hij niet. Schrijvers uit de toenmalige overzeese gebiedsdelen Suriname en de Nederlandse Antillen waren er binnen de Nederlandse letteren überhaupt nog niet. Dit deel in de reeks Tekst in Context belicht op verfrissende wijze de context van dit belangrijke en succesvolle boek. In De stille plantage komen tal van kwesties aan de orde die nu weer actueel zijn.

De bezorgers van deze (ingekorte) tekst, neerlandica en schrijver Henna Goudzand Nahar en hoogleraar Caraïbische letteren Michiel van Kempen, hebben beseft dat deze roman op de grens van de laatkoloniale en de nieuwe tijd staat. In hun 27 toelichtende teksten kijken zij kritisch naar de wijze waarop Helman in zijn tijd – 90 jaar geleden – de slavernij in beeld bracht. Zij kijken niet alleen naar historische aspecten van het boek als de slavernij, de Eldorado-mythe, missie en zending, de scheepsbouw en het koloniale bestuur, zij brengen ook veel verheldering als het gaat om culturele aspecten: winti en christendom, de Loango-trommels, klederdracht (de angisa), het Sranantongo en het Surinaams-Nederlands. De toelichtingen trekken bovendien de verhaalstof naar onze tijd, zodat ook tegenwoordige opvattingen over slavernij, racisme en Zwarte Piet, de benaming ‘slaaf’ en blackface in het klassendebat betrokken kunnen worden.

De stille plantage (editie Henna Goudzand en Michiel van Kempen), Amsterdam University Press, paperback, 96 pag. € 18,99
ISBN: 9789462987999